واکنش علمای شیعه در برابر خودکامگی فتحعلی شاه قاجار
author
Abstract:
واکنش علمای شیعه در برابر خودکامگی فتحعلی شاه قاجار محمد سلماسیزاده* چکیده این پژوهش به تبیین تأثیر مجتهدان شیعه در مهار خودکامگی مطلق شاهان قاجار میپردازد و در قالب مطالعهای موردی، همزمان با واکاوی منابع دستاول تاریخی در عصر فتحعلی شاه قاجار (1250 - 1212 ق)، میزان سازگاری نظریه استبداد شرقی و شیوه تولید آسیایی مارکس و انگلس را با اوضاع تاریخی آن ارزیابی می کند. پرسش اصلی پژوهش این است: آیا مجتهدان شیعه در جایگاه گروه اجتماعیِ مستقل از حکومت توانستند استبداد مطلق فتحعلی شاه را مهار کنند؟ برای پاسخگویی به این پرسش، با استفاده از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی، منابع دستاول این دوره بررسی و مشخص شده است که نظریه پیشگفته برای تبیین دقیق و علمی رویدادهای تاریخی در بازه زمانی این پژوهش، اطلاق و عمومیت ندارد؛ زیرا به استناد دادههای تاریخی آن منابع، کارکرد مجتهدان شیعه بارها به مهار خودکامگی شاهان قاجار و جلوگیری از ستم حکومت بر مردم انجامیده است. پژوهش نشان میدهد که روابط دوگانۀ مجتهدان و شاه در آن دوره زمانی، بر پایه تأیید همراه با تحدید مجتهدان و پیروی همراه با درخواست مشروعیت شاه، استوار بوده و این ساز وکاری (مکانیسمی) برای مهار خودکامگی مطلق شاهان قاجار در دست مجتهدان شیعه به شمار میرفته است و این نکته خود بر این دلالت میکند که جامعه ایران ساز وکارهایی برای محدود کردن حکومتهای خودکامه داشته است، اما پژوهشگران غربی کمتر بدان توجه کردهاند. * استادیار دانشگاه تبریز، گروه تاریخ، تبریز، ایران. [email protected]
similar resources
بررسی وقایعنگاری ناشناختهای از صدر قاجار (تاریخ فتحعلی شاه قاجار به قلم اورجانی)
یکی از وقایع نگاریهای اواخر سلطنت فتحعلی شاه قاجار- که تا کنون معرفی، بررسی و تصحیح انتقادی نشده و در زاویه ناشناختگی و گمنامی مانده است- کتابی خطی تحت عنوان «تاریخ فتحعلی شاه قاجار»، از نویسندهای به نام محمد حسین بدایع نگار اورجانی است. مولف، این کتاب را به دستور فتحعلی شاه در سال 1248ق. به رشته تحریر کشیده است و تنها یک نسخه از آن موجود است و آن نیز، در کتابخانه ملی تبریز نگهداری میشود. او...
full textمحصلان اعزامی به اروپا در زمان فتحعلی شاه (1250-1212 ق.) و سلطنت محمد شاه قاجار (1264-1222 ق.)
full text
سیاست مذهبی فتحعلی شاه قاجار در قبال اهل تسنن در ایران
منابع تاریخ قاجاریه تصویری متشرع از فتحعلی شاه، دومین پادشاه قاجار ترسیم نموده اند. حکومت وی بر بزرگترین مملکت شیعی جهان از یک سو و همجواری ایران با همسایگان پیرو مذهب سنت از سوی دیگر، شناخت سیاست مذهبی وی در قبال اهل تسنن را حائز اهمیت بسیار می سازد که هدف تحقیق پیش رو می باشد. بررسی منابع تاریخی نشان می دهد سیاست راهبردی سلاطین قاجاریه من جمله فتحعلی شاه در قبال اهل تسنن، سیاستی بر مبنای تقاب...
full textبررسی بازتعریف گفتگومندی در آرا میخاییل باختین با نقاشیهای فتحعلی شاه در دوره اول قاجار
مطالعه گفتگو یکی از رویکردهای مطالعه تصاویر در زمان معاصر است و از جمله موضوعاتی است که به طور عمده مورد مطالعه و بازاندیشی انتقادی واقع شده است. حضور انسان در آثار هنری در همه دورهها از موضوعات هنری بوده است. مطالعه انسان و نقش انسان در تقابل با گفتمان زیباییشناسی در آغاز قرن بیستم از نظریههای میخاییل باختین است. او شیوه مطالعاتی خود را بر مبنای انسان، خود و دیگری و گفتگوی مابین آنها قرار ...
full textMy Resources
Journal title
volume 1 issue 9
pages 153- 176
publication date 2013-04
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
No Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023